Jane Austen

Ogród Jane Austen

Konkurencja, inspiracja, czy koledzy po fachu - pisarze w czasach J.A.

CZ. IV LAURENCE STERNE

Urodził się 24 listopada 1713 r. w Clonmel w Irlandii. Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej i jak każdemu przedstawicielo tej grupy drogę do majątku mogła mu otworzyć kariera wojskowa lub duchowna. Jego ojciec wybrał to pierwsze, Laurence - drugie. Skończył szkołę w Halifax, a następnie Uniwersytet w Cambridge i osiadł na parafii hrabstwa Yorshire, gdzie spędził 20 lat. Tam obserwując ludzi pisał jedno z największych swoich dzieł - Życie i myśli j.w. Tristrama Shandy (The life and opinions of Tristram Shandy). Ostatecznie całość składała się z 9 ksiąg.

Głównego bohatera spotyka seria niefortunnych wypadków, od fuszerki ojca przy płodzeniu syna (rozkojarzonego pytaniem czy nie zapomniał nakręcić zegara, co pedantyczny tatuś czynił raz na miesiąc), przez uszkodzenie nosa przy porodzie, zwodniczą pamięć pokojówki, która pomyliła chlubne imię Trismegistos (trzykroć potężny) z Tristramem (smutas), przez co pastor pomyłkowo ochrzcił bohatera tym drugim. Kolejny wypadek spowodował przypadkowe obrzezanie naszego bohatera kawałkiem tłuczonej szyby. Jest to zaledwie poczatek wypadków z życia głównego bohatera. Stern szkicuje bardzo wnikliwie postaci, wśród których dominuje obraz ojca, duchownego-filozowa, dla którego filozofia nosów stanowi kwestię niemal tak ważną, jak same problemy egzystencjonalne oraz spokojnego i melancholijnego wuja Tobiasza, stanowiącego całkowite przeciwieństwo swego brata.
Cechą charakterystyczną tego utworu są wieczne dygresje, impresje literackie, dialogi, refleksje autora. Sterne bawi się słowem, czasem i chronologią.
Powieść mimo krytyki wielkich tamtych lat (Richardsona, Johnsona, Goldsmitha) odniosła olbrzymi sukces w salonach angielskich, z czasem przeniosła się na resztę Europy. Łączyła w sobie tak popularna w każdej epoce humor, ironię, nieprzyzwoite i niecenzuralne aluzje a jednocześnie wielkie uczucia, mądrości życiowe, moralitety i trafność obserwacji ludzkich charakterów.
Należy zwrócić również uwagę na nowatorstwo i eksperymenty techniczne, łamanie zasad ówczesnej ortografii i interpunkcji - nietypowe stosowanie myślników, kropek, odsyłaczy, zaczynanie zdań od małej litery, rozdziały składające się z jednego zdania.
Dysponując gotówką po sprzedaży Tristrama Sterne opublikował "Kazania pana Yoricka" (Sermon of Mr Yorick).

Kolejnym wielkim dziełem była "Podróż sentymentalna" (A sentimental Journey through France and Italy). Powstała podczas podróży zdrowotnej (Stern ciężko chorował na gruźlicę). Pamiętnikarska forma dzieła nie ma być jedynie reportażem z podrózy, a poszukiwaniem przez autora własnej duszy i samego siebie, niejako rozliczeniem się z przeszłością.
Nie znamy wielu szczegółów na temat prywatnego życia Sterna. Wiadomo, że ożenił się ok. 1741 r. Należał do tzw. "niewierzących duchownych". Do obowiązków duszpasterskich podchodził z bardzo daleko idącym lekceważeniem, wyręczając się zwykle zastępcami. Cały wolny czas zajmowały mu rozrywki, lektura i coraz to nowe romanse, które doprowadziły żonę do załamania nerwowego. No i oczywiście pisanie. Po sukcesie Tristrama i przypływie gotówki, rzucił prebendę i przeniósł się do Londynu.
Stan zdrowia zmusił go do podróży leczniczych. Gruźlica weszła jednak w stadium krytyczne i podróż nie przyniosła poprawy. Stern zmarł 18 marca 1768 r., 3 tygodnie po publikacji "Podróży sentymentalnej".
Sterna uważa się nie tylko za twórcę sentymentalizmu, ale jednocześnie jego twórczość inspirowała również romantyków (Mickiewicza, Puszkina) i twórców XIX w., np. Josepha Conrada, który zanurzał się w "morzu ciemności". Uważa się go również za praojca XX-wiecznej antypowieści, tak rozpopularyzowanej przez Virginię Woolf.
Stern jak rzadko który przed i po nim inspiruje coraz to nowe pokolenia pisarzy, niezależnie od epoki, mody i trendów, w których żyją. Mijają lata, zmieniają się style, padają kanony, ale Stern ciągle trwa.


Bibliografia:
1) Mały słownik pisarzy angielskich pod red. Kazimierza Hałajkiewicza; Warszawa 1971
2) Przemysław Mroczkowski, Historia literatury angielskiej; Ossolineum 1981
3) Witold Chwalewik, Z literatury angielskiej; Warszawa 1969
4) Słownik pisarzy świata pod red. Juliana Maślanki; Krakow 2004

AineNiRigani, 2006-02-26 16:56:02

www.JaneAusten.pl © Ogród Jane Austen, 2004-2024

Template Licence